Biblioteka Młodego Parkinsonologa

Zachęcamy do zapoznania się z literaturą zalecaną przez ekspertów i wykładowców:

CHOROBA PARKINSONA I INNE ZABURZENIA RUCHOWE

  1. Sławek J., Friedman A., Bogucki A., Opala G. (red.), Choroba Parkinsona i inne zaburzenia ruchowe. 2012; Dostęp

  2. Sławek J. Choroba Parkinsona — słowa „klucze” do rozpoznania i efektywnego leczenia. Pol. Przegl. Neurol. 2022; 18(3): 137–150.
  3. Sławek J. Drżenie w chorobie Parkinsona — rozpoznawanie i leczenie. Pol. Przegl. Neurol. 2017; 13(4): 163–172.
  4. Śmiłowska K., Burzyńska–Makuch M., Brockhuis B. i wsp. Neuroimaging in Parkinson's Disease: necessity or exaggeration? Neurol. Neurochir. Pol. 2021; 55(6): 536–548.
  5. Lees A. The bare essentials: Parkinson's disease. Pract. Neurol. 2010; 10(4): 240–246.
  6. Bloem B.R., Okun M.S., Klein C. Parkinson's disease. Lancet. 2021 Jun 12; 397(10291): 2284–2303. Doi: 10.1016/S0140-6736(21)00218-X. Epub 2021 Apr 10. PMID: 33848468.

 

OTĘPIENIE Z CIAŁAMI LEWY'EGO

Teksty podstawowe:

  1. Barczak A., Wańska W., Sitek E.J. i wsp. Otępienie z ciałami Lewy’ego — jak rozpoznawać? Jak leczyć? Pol. Przegl. Neurol. 2015; 11(3): 107–116.
  2. Kwaśniak–Butowska M., Brockhuis B., Sitek E.J., Sławek J. Badanie rCBF SPECT może być przydatne w diagnostyce otępienia z ciałami Lewy'ego. Pol. Przegl. Neurol. 2022; 18(2): 127–128.
  3. Barczak A., Hintze B. Otępienie z ciałami Lewy’ego — kryteria diagnostyczne i leczenie. Psychiatria po dyplomie. 2020; 3: 38–42, [aktualnie obowiązujące kryteria podstawowe]. Dostęp
  4. McKeith I.G. i wsp. Diagnosis and management of dementia with Lewy bodies: Fourth consensus report of the DLB Consortium. Neurology. 2017; 89(1): 88–100, [kryteria diagnostyczne – tekst źródłowy]. Dostęp
  5. Majka J., Brockhuis B., Narożańska E., Sitek E.J. Wczesna diagnostyka otępienia z ciałami Lewy’ego. Neurologia po dyplomie. 2021; 3: 34–40, [prezentacja naukowych kryteriów diagnostycznych rozpoznawania choroby na etapie prodromalnym]. Dostęp
  6. McKeith I.G. i wsp. Research criteria for the diagnosis of prodromal dementia with Lewy bodies. Neurology. 2020; 94(17): 743–755, [naukowe kryteria diagnostyczne rozpoznawania choroby na etapie prodromalnym– tekst źródłowy]. Dostęp
  7. Sitek E.J., Wójcik J., Barczak A., Sławek J. Diagnostyka neuropsychologiczna w atypowych zespołach parkinsonowskich. Pol. Przegl. Neurol. 2015; 11(1): 21–32. Dostęp
  8. Barczak A., Wańska W., Sitek E.J. i wsp. Otępienie z ciałami Lewy’ego — jak rozpoznawać ? Jak leczyć? Pol. Przegl. Neurol. 2015; 11(3): 107–116. Dostęp
  9. Sitek E.J. Znaczenie wywiadu w diagnostyce różnicowej zespołów otępiennych o wczesnym i późnym początku. Neurologia po dyplomie. 2018; 13(3): 12–18. Dostęp

Teksty uzupełniające:

  1. Sitek E.J., Dzienniak M., Brockhuis B. Zanik korowy tylny w świetle nowych kryteriów diagnostycznych. Neurologia po dyplomie. 2019; 14(1): 30–40. Dostęp
  2. Crutch S.J. i wsp. Consensus classification of posterior cortical atrophy. Alzheimers Dement. 2017; 13(8): 870–884, [tekst źródłowy kryteriów diagnostycznych zaniku korowego tylnego, uwzględniający PCA–LBD i PCA–CBD]. Dostęp
  3. Kluj-Kozłowska K., Sitek E.J., Sławek J. Zaburzenia mowy w atypowych zespołach parkinsonowskich — diagnostyka różnicowa i terapia. Pol. Przegl. Neurol. 2019; 15(1): 12–23. Dostęp
  4. Thomas A.J., Taylor J.P., McKeith I. i wsp. Revision of assessment toolkits for improving the diagnosis of Lewy body dementia: The DIAMOND Lewy study. Int. J. Geriatr. Psychiatry. 2018; 33(10): 1293–1304. Dostęp

 

Materiały popularnonaukowe dla rodzin:

https://www.lbda.org/

https://www.youtube.com/@LBDAtv/videos

 

Film dokumentalny „Robin’s wish” (Dzień dobry, Robin)

https://www.filmweb.pl/film/Dzie%C5%84+dobry%2C+Robin–2020–858375

POSTĘPUJĄCE PORAŻENIE PONADJĄDROWE

Teksty podstawowe:

  1. Höglinger G.U. i wsp. Clinical diagnosis of progressive supranuclear palsy: The Movement Disorder Society criteria. Mov. Disord. 2017; 32(6): 853–864. Dostęp
  2. Iankova V. i wsp. Video–tutorial for the Movement Disorder Society criteria for progressive supranuclear palsy. Parkinsonism Relat. Disord. 2020; 78: 200–203, [video–tutorial prezentujący zastosowanie aktualnych kryteirów diagnostycznych]. Dostęp
  3. Sitek E.J., Wójcik J., Barczak A., Sławek J. Diagnostyka neuropsychologiczna w atypowych zespołach parkinsonowskich. Pol. Przegl. Neurol. 2015; 11(1): 21–32. Dostęp

 

Teksty uzupełniające:

  1. Kluj–Kozłowska K., Sitek E.J., Sławek J. Zaburzenia mowy w atypowych zespołach parkinsonowskich — diagnostyka różnicowa i terapia. Pol. Przegl. Neurol. 2019; 15(1): 12–23. Dostęp
  2. Sitek E.J., Kluj-Kozłowska K. Dyzartria i apraksja mowy w chorobach neurozwyrodnieniowych — przegląd zagadnień. W: Gerontologopedia, [red.] Tłokiński W., Milewski S., Kaczorowska-Bray K., wyd. Harmonia Universalis, Gdańsk, 2018; 523–555.
  3. Sitek E.J., Kluj-Kozłowska K., Barczak A. Zaburzenia funkcji językowych w atypowych zespołach parkinsonowskich. W: Gerontologopedia, [red.] Tłokiński W., Milewski S., Kaczorowska-Bray K., wyd. Harmonia Universalis, Gdańsk, 2018; 556–572.
  4. Bluett B., i wsp. Best practices in the clinical management of progressive supranuclear palsy and corticobasal syndrome: A consensus statement of the CurePSP centers of care. Frontiers in Neurology 2021; 12: 694–872. eCollection 2021, [pierwszy kompleksowy konsensus dotyczący leczenia, który obejmuje pełne spektrum oddziaływań niefarmakologicznych w PSP i CBS]. Dostęp

 

Linki:

https://www.psp.org/iwanttolearn/

https://www.youtube.com/@CurePSP/videos

ZESPÓŁ KOROWO-PODSTAWNY

Teksty podstawowe:

  1. Gołąb-Janowska M., Nowacki P. Zwyrodnienie korowo-podstawne. Pol. Przegl. Neurol. 2014; 10(2): 59–65. Dostęp
  2. Armstrong M.J. i wsp. Criteria for the diagnosis of corticobasal degeneration. Neurology. 2013 Jan 29; 80(5): 496–503, [tekst źródłowy kryteriów] Dostęp
  3. Sitek E.J., Brockhuis B. Zespół korowo-podstawny: choroba Alzheimera czy zwyrodnienie korowo-podstawne? Neurologia po dyplomie 2018, 13(6): 21–27. Dostęp
  4. Sitek E.J., Wójcik J., Barczak A., Sławek J. Diagnostyka neuropsychologiczna w atypowych zespołach parkinsonowskich. Pol. Przegl. Neurol. 2015, 11(1):21–32. Dostęp

 

Teksty uzupełniające:

  1. Wilson D., Le Heron C., Anderson T. Corticobasal syndrome: a practical guide. Practical Neurology 2021, 276–285, [cenne wskazówki do diagnostyki różnicowe, materiał filmowy]. Dostęp
  2. Sitek E.J., Dzienniak M., Brockhuis B. Zanik korowy tylny w świetle nowych kryteriów diagnostycznych. Neurologia po dyplomie 2019, 14(1): 30–40, 45, [m.in.: kryteria PCA–CBD]. Dostęp
  3. Sitek E., Narożańska E., Brockhuis B. Warianty choroby Alzheimera. W: Choroba Alzheimera 1906–2021, [red.] Maria Barcikowska, Tadeusz Parnowski. Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2022, [ w tekście omówiono wariant apraktyczny AD, który różnicujemy z CBS–CBD].
  4. Kluj-Kozłowska K., Sitek E.J., Sławek J. Zaburzenia mowy w atypowych zespołach parkinsonowskich — diagnostyka różnicowa i terapia. Pol. Przegl. Neurol. 2019; 15(1): 12–23. Dostęp
  5. Sitek E,J., Kluj-Kozłowska K., Narożańska E. Nietypowe zaburzenia mowy i pisma jako wczesna manifestacja choroby neurozwyrodnieniowej. Neurologia po dyplomie 2021; 2: 42–50. Dostęp
  6. Sitek E.J., Kluj-Kozłowska K. Dyzartria i apraksja mowy w chorobach neurozwyrodnieniowych — przegląd zagadnień. W: Gerontologopedia, [red.] Tłokiński W., Milewski S., Kaczorowska-Bray K. Wyd. Harmonia Universalis, Gdańsk, 2018; 523–555.
     
  7. Sitek E.J., Kluj-Kozłowska K., Barczak A. Zaburzenia funkcji językowych w atypowych zespołach parkinsonowskich. W: Gerontologopedia, [red.] Tłokiński W., Milewski S., Kaczorowska-Bray K. Wyd. Harmonia Universalis, Gdańsk, 2018; 556–572.
  8. Gaweda-Walerych K., Sitek E.J., Borczyk M. i wsp. A patient with corticobasal syndrome and progressive non–fluent aphasia (CBS–PNFA), with variants in ATP7B, SETX, SORL1, and FOXP1 genes. Genes, 2022; 13(12): 23–61, [przypadek cytowany w ramach webcastu; prezentacja ewolucji obrazu klinicznego znajduje się w supplementary files]. Dostęp
  9. Bezerra Parmera J. i wsp. Foot-hand synkinesis in corticobasal syndrome: single clinical feature with distinct molecular imaging biomarkers. Mov. Disord. Clin. Pract. 2021; 8(3): 491–492, [materiał filmowy prezentujący współruchy]. Dostęp
  10. Harciarek M., Sitek E.J., Kertesz A. The patterns of progression in primary progressive aphasia — implications for assessment and management. Aphasiology 2014; 28(8–9): 964–980, [progresja z PNFA do CBS]. Dostęp
     
  11. Bluett B. i wsp. Best practices in the clinical management of progressive supranuclear palsy and corticobasal syndrome: a consensus statement of the CurePSP centers of care. 2021; 12: 694872. eCollection 2021, [pierwszy kompleksowy konsensus dotyczący leczenia, który obejmuje pełne spektrum oddziaływań niefarmakologicznych w PSP i CBS]. Dostęp

CHOROBA WILSONA

Choroba Wilsona, grupa wsparcia Życie z chorobą Wilsona (zyciezchorobawilsona.pl)

„Życie z chorobą Wilsona”. Podcast „Miedziane Życie”

  1. Litwin T, Rędzia-Ogrodnik B, Antos A, et al. Brain Magnetic Resonance Imaging in Wilson's Disease-Significance and Practical Aspects-A Narrative Review. Brain Sci. 2024; 14(7).
     
  2. Litwin T, Antos A, Bembenek J, et al. Copper Deficiency as Wilson's Disease Overtreatment: A Systematic Review. Diagnostics (Basel). 2023; 13(14).
     
  3. Diagnostyka choroby Wilsona — aktualne zalecenia. Agnieszka Antos, Tomasz Litwin, Marta Skowrońska, Iwona Kurkowska-Jastrzębska, Anna Członkowska. Polski Przegląd Neurologiczny. 2020; 16(4): 209–222.
     
  4. Leczenie choroby Wilsona — aktualne zalecenia. Agnieszka Antos, Tomasz Litwin, Marta Skowrońska. Polski Przegląd Neurologiczny. 2020; 16(4): 223–238.
     
  5. Członkowska A, Litwin T, Dusek P, et al. Wilson disease. Nat Rev Dis Primers. 2018; 4(1): 21.
     
  6. Litwin T, Dusek P, Antos A, et al. Tackling the neurological manifestations in Wilson's disease - currently available treatment options. Expert Rev Neurother. 2023; 23(12): 1249–1259.

DIAGNOSTYKA NEUROPSYCHOLOGICZNA – OGÓLNE

1. Hodges JR Cognitive assessment for clinicians. 3 ed. Oxford, 2017.

2. Sitek E, Wójcik J, Wieczorek D, Sławek J. Ocena neuropsychologiczna i neuropsychiatryczna w chorobie Parkinsona — specyfika badania i dobór metod diagnostycznych. Polski Przegląd Neurologiczny 2013; 9 (3): 105–112.

3. Wieczorek D, Sitek E, Wójcik J, Sławek J. Łagodne zaburzenia funkcji poznawczych i otępienie w chorobie Parkinsona — obraz kliniczny i aktualne kryteria diagnostyczne. Polski Przegląd Neurologiczny 2013; 9 (3): 96–104.

4. Sitek EJ, Wójcik J, Barczak A, Sławek J. Diagnostyka neuropsychologiczna w atypowych zespołach parkinsonowskich. Polski Przegląd Neurologiczny 2015; 11(1): 21–32.

5. Gerstenecker A. The Neuropsychology (Broadly Conceived) of Multiple System Atrophy, Progressive Supranuclear Palsy, and Corticobasal Degeneration. Arch Clin Neuropsychol. 2017; 32(7): 861–875.

6. McFarland NR, Hess CW. Recognizing Atypical Parkinsonisms: "Red Flags" and Therapeutic Approaches. Semin Neurol. 2017 Apr; 37(2): 215–227.

7. Sitek EJ, Dulski J. Rola neuropsychologa w kwalifikacji pacjentów z zaburzeniami ruchowymi do leczenia. Aktualności Neurologiczne 2021, 4, 224–230.

8. Dubois B, Burn D, Goetz C, et al. Diagnostic procedures for Parkinson's disease dementia: recommendations from the movement disorder society task force. Mov Disord. 2007; 22(16): 2314–2324. 

OCENA PRAKSJI

1. Heilman KM, Valenstein E, Gonzalez Rothi LJ, Watson RT.  Zaburzenia intencji ruchu i apraksje. W: (red. Walter G. Bradley, Robert B. Daroff, Gerald M. Fenichel, Joseph Jankovic) Neurologia w praktyce klinicznej. T.2. Wyd. Czelej 2006; 143–159. 

2. Heilman KM. Upper Limb Apraxia. Continuum (Minneap Minn). 2021; 27(6): 1602–1623. 

3. Dovern A, Fink GR, Weiss PH. Diagnosis and treatment of upper limb apraxia. J Neurol. 2012; 259(7): 1269–1283.

4. Moo LR, Slotnick SD, Tesoro MA, Zee DS, Hart J. Interlocking finger test: a bedside screen for parietal lobe dysfunction. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2003; 74(4): 530–532.

5. Schmidt N, Strohmaier T, Witt K. A modified version of the interlocking finger test as a bedside screening test for visuospatial deficits and dementia in Parkinson's disease. Brain Behav. 2022; 12(4): e2516.

6. Vanbellingen T, Kersten B, Van de Winckel A, et al. A new bedside test of gestures in stroke: the apraxia screen of TULIA (AST). J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2011; 82(4): 389–392.

7. Vanbellingen T, Lungu C, Lopez G, et al. Short and valid assessment of apraxia in Parkinson's disease. Parkinsonism Relat Disord. 2012; 18(4): 348–350.

8. Roessler-Górecka M, Seniów J. Fenomen anarchicznej ręki – zaburzenia intencjonalności ruchu dowolnego. Neuropsychiatria i Neuropsychologia 2010; 5, 1:26–34.

9. Polanowska K. Nabyta apraksja mowy – obraz kliniczny i diagnostyka różnicowa. Neurologia po dyplomie 2017; 2, 23–29.
 

OCENA FUNKCJI WYKONAWCZYCH

1. Dubois B, Slachevsky A, Litvan I, Pillon B. The FAB: a Frontal Assessment Battery at bedside. Neurology. 2000; 55(11):1621–1626.

2. Ilardi CR, Chieffi S, Scuotto C, et al. The Frontal Assessment Battery 20 years later: normative data for a shortened version (FAB15). Neurol Sci. 2022; 43(3): 1709–1719.

3. Hurtado-Pomares M, Carmen Terol-Cantero M, Sánchez-Pérez A, Peral-Gómez P, Valera-Gran D, Navarrete-Muñoz EM. The frontal assessment battery in clinical practice: a systematic review. Int J Geriatr Psychiatry. 2018; 33(2): 237–251.

4. Royall DR, Cordes JA, Polk M. CLOX: an executive clock drawing task. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 1998; 64(5): 588–594.

5. Sitek EJ, Konkel A, Międzobrodzka E, Sołtan W, Barczak A, Sławek J. Kliniczne zastosowanie prób fluencji słownej w chorobie Huntingtona. Hygeia Public Health 2014; 49(2): 215–221.

6. Luzzi S, Fabi K, Pesallaccia M, Silvestrini M, Provinciali L. Applause sign: is it really specific for Parkinsonian disorders? Evidence from cortical dementias. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2011; 82(8): 830–833.
 

OCENA FUNKCJI WZROKOWO-PRZESTRZENNYCH

1. Ishioka T, Hirayama K, Hosokai Y, et al. Illusory misidentifications and cortical hypometabolism in Parkinson's disease. Mov Disord. 2011; 26(5): 837–843.

2. Ota K, Murayama N, Kasanuki K, et al. Visuoperceptual assessments for differentiating dementia with Lewy bodies and Alzheimer's disease: illusory contours and other neuropsychological examinations. Arch Clin Neuropsychol. 2015; 30(3): 256–263.
 

OCENA W KIERUNKU POMIJANIA STRONNEGO

Polanowska K, Seniów J. Motoryczny wariant zespołu zaniedbywania jednostronnego w następstwie uszkodzenia mózgu. Neurologia i Neurochirurgia Polska 2005; 39(2): 141–149.

DIAGNOSTYKA NEUROPSYCHOLOGICZNA W ZABURZENIACH RUCHOWYCH

1. Aarsland D, Batzu L, Halliday GM, Geurtsen GJ, Ballard C, Ray Chaudhuri K, Weintraub D. Parkinson disease-associated cognitive impairment. Nat Rev Dis Primers. 2021 Jul 1; 7(1):47. 

2. Goldman JG, Holden SK. Cognitive Syndromes Associated With Movement Disorders. Continuum (Minneap Minn). 2022 Jun 1; 28(3): 726–749.

3. Kluj-Kozłowska K. Problemy logopedyczne wieku podeszłego. W: (red.) Gorzkowska A.&Klimkowicz-Mrowiec A. Neurologia wieku podeszłego, 2023, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL.

4. Raimo S, Gaita M, Cropano M, Mautone G, D'Iorio A, Trojano L, Santangelo G. The Cognitive Profile of Atypical Parkinsonism: A Meta-Analysis. Neuropsychol Rev. 2023 Jun; 33(2): 514–543. doi: 10.1007/s11065-022-09551-6.

5. Zhang Q, Aldridge GM, Narayanan NS, Anderson SW, Uc EY. Approach to Cognitive Impairment in Parkinson's Disease. Neurotherapeutics. 2020 Oct; 17(4): 1495–1510. doi: 10.1007/s13311-020-00963-x. Epub 2020 Nov 17.